آب انبار میرزا مهدی
بازگشت به لیست
شهر ساری از شهرهای شمالی و خوش آب و هوای ایران است و در تمام فصول سال پذیرای مسافران از تمام نقاط کشور می باشد. خیلی ها دوست دارند تعطیلات خود را در مازندران و در کنار سواحل خزر بگذرانند. در این نقطه از کشور علاوه بر مکان های تفریحی، مکان های تاریخی و باستانی با قدمت زیاد نیز وجود دارد که توجه گردشگران را به خود جلب می کند. در امکان تاریخی شهر ساری، آب انبار میرزا مهدی واقع در خیابان هجده دی یکی از معروترین و مهترین جاذبه های توریستی است.
سراغ این آب انبار را باید از محله قدیمی به نام ” ملا آق بابا ” گرفت که در حال حاضر هیچ اثری از آن محله وجود ندارد. این محله قدیمی از چهار طرف به چهار محله دیگر محدود می شد یعنی از ضلع شمالی به همت آباد، از ضلع جنوب به نوآمبار، از ضلع شرقی به کهنه باغ شاه و در انتها و از ضلع غربی به شاه غازی بن راه داشت.
نام این محله بر گرفته از اسم یک شیخ متمول از منطقه تلارم دودانگه است که در شهر ساری مکان های زیادی را احداث و وقف کرد. در زمان پادشاهی رضا شاه پهلوی، یکی از تکیه هایی که در وقف این روحانی بود به جهت ساخت خیابان هجده دی، تخریب گردید و طی این روند اثری از تکیه و همینطور محله ملا آق بابا بر جای نماند.در این بین آب انبار میرزا مهدی یکی از بناهایی است که از آن تخریب سالم باقی ماند.
پیشینه آب انبار میرزا مهدی بر اساس مستندات به دوران افشاریه و زندیه بر می گردد. این بنا از حیث اهمیتی که دارد در آبان ماه سال 1353 به شماره ۱۰۰۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
آب انبار میرزا مهدی از بخش های مختلفی از جمله خزینه گنبدی مانند، ورودی، راه رو، گودال پای شیر آب و خیشخان تشکیل شده است. مخزن این آب انبار تقریبا دایره شکل بوده و سقفی آجر کاری شده دارد که در قسمت فوقانی آن خیشخانی مخروطی شکل طراحی شده و دارای شش منفذ به منظور هوا رسانی به داخل مخزن است.
اگر از خارج ساختمان اندازه گنبد را حساب کنیم باید بگوییم که تقریباً 8.5 متر بوده و پهنا آن به ۱۲ متر می رسد. برای وارد شدن به خزانه این آب انبار یک دریچه جداگانه طراحی شده که در نهایت تاسف باید گفت که با گذشت زمان از بین رفته است. بر اساس مستنداتی که در پرونده این بنا وجود دارد درب ورودی به همراه سردر این سازه که در ناحیه شرقی وجود داشته، مدتی پیش به وسیله کرایه نشین آن تخریب گشت. از خیابان 18 دی می توان به ورودی واقع در ناحیه جنوبی این آب انبار دسترسی داشت.
ورودی از یک طاق جناغی خمیده احداث شده که در ساخت آن آجر بکار رفته است. برای اینکه به قسمت گودال پای شیر انبار کلی ورود پیدا کرد، باید از ورودی که راه پله دارد اقدام نمود. محیط داخلی بنا به صورت طاق دار ساخته شده و همین امر موجب گشته تا از نمای بیرون آن را با سطحی تخت دید.
در اغلب آب انبارها گودال پای شیر انبار کلی یا همان پاشیر و راه رو در کنار گنبد و خزانه آب وجود دارد اما در آب انبار میرزا مهدی می بینیم که این دو قسمت روبه روی خزانه آب ساخته شده اند. محیط گودال پای شیر انبار هم به صورت مربعی طراحی شده که یک سقف بلند دارد و در قسمت فوقانی آن برای روشن شدن فضا نورگیر تعبیه شده است.
دیوار روبه روی خزانه که نزدیک پاشیر بوده را به جهت ایجاد یک ورودی دیگر خراب کرده اند که دلیل آن به تخریب ورودی اصلی خزانه بر می گردد. متاسفانه باید گفت که پوشش نورگیر آب انبار نیز خراب شده و اکنون یک سازه حلقه ای از جنس بتن به جای آن استفاده می شود. در ساخت این سازه ملاتی مانند: آهک و اندود ساروج بکار گرفته شده است. محیط پیرامون خزانه در مدیریت بخش خصوصی بوده و از آن به عنوان چایخانه استفاده می شود.
سراغ این آب انبار را باید از محله قدیمی به نام ” ملا آق بابا ” گرفت که در حال حاضر هیچ اثری از آن محله وجود ندارد. این محله قدیمی از چهار طرف به چهار محله دیگر محدود می شد یعنی از ضلع شمالی به همت آباد، از ضلع جنوب به نوآمبار، از ضلع شرقی به کهنه باغ شاه و در انتها و از ضلع غربی به شاه غازی بن راه داشت.
نام این محله بر گرفته از اسم یک شیخ متمول از منطقه تلارم دودانگه است که در شهر ساری مکان های زیادی را احداث و وقف کرد. در زمان پادشاهی رضا شاه پهلوی، یکی از تکیه هایی که در وقف این روحانی بود به جهت ساخت خیابان هجده دی، تخریب گردید و طی این روند اثری از تکیه و همینطور محله ملا آق بابا بر جای نماند.در این بین آب انبار میرزا مهدی یکی از بناهایی است که از آن تخریب سالم باقی ماند.
پیشینه آب انبار میرزا مهدی بر اساس مستندات به دوران افشاریه و زندیه بر می گردد. این بنا از حیث اهمیتی که دارد در آبان ماه سال 1353 به شماره ۱۰۰۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
آب انبار میرزا مهدی از بخش های مختلفی از جمله خزینه گنبدی مانند، ورودی، راه رو، گودال پای شیر آب و خیشخان تشکیل شده است. مخزن این آب انبار تقریبا دایره شکل بوده و سقفی آجر کاری شده دارد که در قسمت فوقانی آن خیشخانی مخروطی شکل طراحی شده و دارای شش منفذ به منظور هوا رسانی به داخل مخزن است.
اگر از خارج ساختمان اندازه گنبد را حساب کنیم باید بگوییم که تقریباً 8.5 متر بوده و پهنا آن به ۱۲ متر می رسد. برای وارد شدن به خزانه این آب انبار یک دریچه جداگانه طراحی شده که در نهایت تاسف باید گفت که با گذشت زمان از بین رفته است. بر اساس مستنداتی که در پرونده این بنا وجود دارد درب ورودی به همراه سردر این سازه که در ناحیه شرقی وجود داشته، مدتی پیش به وسیله کرایه نشین آن تخریب گشت. از خیابان 18 دی می توان به ورودی واقع در ناحیه جنوبی این آب انبار دسترسی داشت.
ورودی از یک طاق جناغی خمیده احداث شده که در ساخت آن آجر بکار رفته است. برای اینکه به قسمت گودال پای شیر انبار کلی ورود پیدا کرد، باید از ورودی که راه پله دارد اقدام نمود. محیط داخلی بنا به صورت طاق دار ساخته شده و همین امر موجب گشته تا از نمای بیرون آن را با سطحی تخت دید.
در اغلب آب انبارها گودال پای شیر انبار کلی یا همان پاشیر و راه رو در کنار گنبد و خزانه آب وجود دارد اما در آب انبار میرزا مهدی می بینیم که این دو قسمت روبه روی خزانه آب ساخته شده اند. محیط گودال پای شیر انبار هم به صورت مربعی طراحی شده که یک سقف بلند دارد و در قسمت فوقانی آن برای روشن شدن فضا نورگیر تعبیه شده است.
دیوار روبه روی خزانه که نزدیک پاشیر بوده را به جهت ایجاد یک ورودی دیگر خراب کرده اند که دلیل آن به تخریب ورودی اصلی خزانه بر می گردد. متاسفانه باید گفت که پوشش نورگیر آب انبار نیز خراب شده و اکنون یک سازه حلقه ای از جنس بتن به جای آن استفاده می شود. در ساخت این سازه ملاتی مانند: آهک و اندود ساروج بکار گرفته شده است. محیط پیرامون خزانه در مدیریت بخش خصوصی بوده و از آن به عنوان چایخانه استفاده می شود.
